Μαστίτιδα από θηλασμό: Συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

Μαστίτιδα από θηλασμό: Συμπτώματα, αιτίες και θεραπεία

Η μαστίτιδα αποτελεί μια πάθηση που, αν και εμφανίζεται συχνότερα σε θηλάζουσες μητέρες, μπορεί να επηρεάσει κάθε γυναίκα. Όπως επίσης – σε πιο σπάνιες περιπτώσεις – μπορεί να επηρεάσει άνδρες και νεογνά.

Στο συγκεκριμένο άρθρο θα επικεντρωθούμε στη μαστίτιδα από θηλασμό. Πιο συγκεκριμένα, θα αναλύσουμε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τον θηλασμό και τη μαστίτιδα. Συμπτώματα, θεραπεία, αίτια και πρόληψη είναι κάποια από τα θέματα που θα εξετάσουμε.

Ας ξεκινήσουμε!

Τι είναι η μαστίτιδα

Πριν προχωρήσουμε σε οτιδήποτε άλλο, ας δούμε τι ακριβώς είναι η μαστίτιδα.

Όταν μιλάμε για μαστίτιδα, λοιπόν, αναφερόμαστε σε φλεγμονή του αδένα και του δέρματος του μαστού. Η φλεγμονή αυτή μπορεί να οφείλεται σε κάποιο μικροοργανισμό ή να είναι αυτοάνοση. Πιο συγκεκριμένα, οι μαστίτιδες χωρίζονται σε:

  • μικροβιακή και αυτοάνοση μαστίτιδα
  • οξεία και χρόνια μαστίτιδα
  • μαστίτιδα γαλουχίας και μη

Ακόμη, καθώς το βασικό μας θέμα είναι η μαστίτιδα σε θηλάζουσες μητέρες, είναι απαραίτητο να επισημάνουμε τους δύο βασικούς τύπους μαστίτιδας γαλουχίας, τους οποίους θα εξετάσουμε αναλυτικότερα στη συνέχεια. Πρόκειται για τη:

  • μαστίτιδα γαλουχίας από στάση γάλακτος και τη
  • μαστίτιδα γαλουχίας από τραυματισμό της θηλής.

Σχετικά με την εικόνα της φλεγμονής στο στήθος, αυτή δε διαφέρει από εκείνη των φλεγμονών που μπορεί να εμφανιστούν σε άλλα σημεία του σώματος. Τα πιο συνηθισμένα σημάδια είναι:

Θερμότητα, ερυθρότητα, οίδημα, πόνος και πυρετός.

Πάμε να δούμε πιο αναλυτικά τα συμπτώματα της μαστίτιδας που εμφανίζεται στη γαλουχία, ώστε να την αναγνωρίσετε αμέσως και να αναζητήσετε έγκαιρα την κατάλληλη θεραπεία.

Συμπτώματα μαστίτιδας – Πώς εκδηλώνεται;

Εάν πάσχετε από μαστίτιδα, θα παρατηρήσετε ότι ένα τμήμα του μαστού σας είναι σκληρό, διογκωμένο, ευαίσθητο και επώδυνο. Σε σπανιότερες περιπτώσεις, μπορεί να νιώθετε σκληρό όλο τον μαστό.

Ακόμη, μπορεί να παρατηρήσετε ερυθρότητα του δέρματος στην πάσχουσα περιοχή ή να τη νιώθετε πιο ζεστή σε σχέση με το υπόλοιπο στήθος. Είναι, επίσης, πολύ πιθανό να νιώθετε:

  • αίσθημα κακουχίας,
  • πόνο στις αρθρώσεις,
  • υψηλό πυρετό (από 38.5°C και πάνω) με ρίγος ή
  • άλλα συμπτώματα τύπου γρίπης.

Τα παραπάνω συμπτώματα είναι κοινά και στην περίπτωση απόφραξης πόρου. Τότε, όμως, υπάρχει μόνο πόνος, ερυθρότητα ή τοπική αύξηση της θερμοκρασίας, οίδημα και χαμηλός πυρετός.

Δηλαδή, σε αυτή την περίπτωση θα νιώθετε καλά και δεν θα παρουσιάσετε πυρετό υψηλότερο από 38,4 °C.

Ενίοτε, μπορεί να εκδηλωθεί αιμορραγική μαστίτιδα (μαστίτιδα με αίμα) ή μαστίτιδα με πύον (απόστημα), Τότε, απαιτούνται πιο παρεμβατικοί τρόποι αντιμετώπισης, τους οποίους θα εξετάσουμε αργότερα στο άρθρο μας.

Η διάγνωση της συγκεκριμένης πάθησης βασίζεται, συνήθως, στην κλινική εικόνα και δεν απαιτεί εξετάσεις, εργαστηριακές ή απεικονιστικές.

Φυσικά, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί καλλιέργεια του μητρικού γάλακτος και απεικονιστικός έλεγχος, όμως αυτό συμβαίνει:

  • όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση στα αντιβιοτικά εντός 48 ωρών,
  • όταν σημειώνεται επαναλαμβανόμενη μαστίτιδα,
  • όταν παρατηρείται μη συνηθισμένη κλινική εικόνα.

Έχοντας, πλέον, κατανοήσει το τι είναι η μαστίτιδα, ποιοι είναι οι βασικοί της τύποι, αλλά και το πώς αυτή εκδηλώνεται, είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε πιο βαθιά στο θέμα μας.

Συνεχίζοντας, λοιπόν, θα εξετάσουμε τα βασικότερα αίτια της μαστίτιδας σε θηλάζουσες μητέρες.

Κοντινή εικόνα νεογέννητου βρέφους που θηλάζει ήρεμα.

Αιτίες μαστίτιδαςαπό θηλασμό (μαστίτιδα από μικρόβιο)

Η μαστίτιδα εμφανίζεται, συνήθως, τις πρώτες έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό, μπορεί, όμως, να εκδηλωθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της λοχείας.

Ακόμη, αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς λόγους για πρόωρο αποθηλασμό, ενώ εκτιμάται ότι θα εμφανιστεί σε ποσοστό 3% – 20% των λεχώνων.

Όπως ήδη αναφέραμε, οι κύριοι λόγοι που οδηγούν στην εμφάνιση μαστίτιδας κατά τον θηλασμό είναι η στάση του γάλακτος και ο τραυματισμός της θηλής.

Στάση γάλακτος

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η συγκεκριμένη αποτελεί την πιο συνηθισμένη αιτία μαστίτιδας.

Αν και εμφανίζεται, συνήθως, στην αρχή του θηλασμού (10η – 28η ημέρα από τον τοκετό), η μαστίτιδα από στάση του γάλακτος μπορεί να προκύψει οποιαδήποτε στιγμή, εφόσον δεν αδειάσει αποτελεσματικά ο μαστός κατά τον θηλασμό.

Η στάση αυτή δημιουργεί μία τοπική φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην εισχώρηση μικροβίων από το δέρμα και την θηλή στον μαστό, μέσω του γαλακτοφόρου πόρου. Έτσι, επέρχεται η μόλυνση.

Πώς, όμως, μπορεί να προκύψει η στάση του γάλακτος;

Η στάση του γάλακτος προκαλείται όταν:

  • Το βρέφος προσκολλάται λάθος στον μαστό ή το εμποδίζουν ανατομικά προβλήματα.
  • Τα γεύματα θηλασμού παραλείπονται ή καθυστερούν πολύ.
  • Οι νυχτερινοί θηλασμοί αραιώνουν.
  • Η μητέρα αρχίζει να δίνει συμπλήρωμα ή πιπίλα.
  • Ο θηλασμός γίνεται κατά κύριο λόγο από το ένα στήθος.
  • Το στήθος πιέζεται από στενά εσώρουχα, ζώνες μάρσιπου, τσάντες, κ.λπ.
  • Το στήθος δεν είναι απολύτως ελεύθερο κατά τον θηλασμό.
  • Το στήθος είναι τραυματισμένο.
  • Ο πόρος είναι φραγμένος.
  • Η μητέρα έχει πολύ γάλα (υπερπαραγωγή γάλακτος).

Τραυματισμός θηλής

Ο τραυματισμός της θηλής κατά τον “άτσαλο” θηλασμό αποτελεί έναν ακόμα συνήθη λόγο για την εμφάνιση μαστίτιδας.

Κι αυτό, καθώς με τον συγκεκριμένο τρόπο επιτρέπεται η άμεση εισχώρηση μικροβίων από το δέρμα στον ιστό του μαστού, η οποία μπορεί να προκαλέσει τοπική υποθηλαία μαστίτιδα.

Με τον ίδιο τρόπο, η μαστίτιδα μπορεί να προκύψει και ως αποτέλεσμα άλλων βλαβών της θηλής, όπως σε περιπτώσεις ερεθισμού και ραγάδων της θηλής.

Τα παθογόνα μικρόβια που προκαλούν μαστίτιδα είναι τα εξής:

  • το κολοβακτηρίδιο (e.coli),
  • ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος (S. Aureus), που είναι και το συνηθέστερο, και
  • ο στρεπτόκοκκος, που είναι το πιο σπάνιο.

Αν και οι παραπάνω αποτελούν τις βασικότερεςαιτίες μαστίτιδας στη γαλουχία, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονές του στήθους κατά τον θηλασμό.

Και είναι αυτοί που θα δούμε στη συνέχεια.

Άλλες αιτίες μαστίτιδας στη γαλουχία

  • Η φυσαλίδα γάλακτος
  • Το άγχος, η κούραση και η έλλειψη ύπνου της μητέρας
  • Η κακή διατροφή της μητέρας
  • Η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών (η θηλάζουσα μητέρα θα πρέπει να πίνει, τουλάχιστον, τρία λίτρα νερό την ημέρα)

Σε αυτό το σημείο έχουμε εξετάσει όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τα συμπτώματα και τα αίτια της μαστίτιδας γαλουχίας.

Θα συνεχίσουμε, λοιπόν, με το δεύτερο μέρος του άρθρου μας, στο οποίο θα δούμε τρόπους για την αντιμετώπιση / θεραπεία της μαστίτιδας και, φυσικά, χρήσιμες συμβουλές για την πρόληψή της.

Ας ξεκινήσουμε!

Αντιμετώπιση και θεραπεία της μαστίτιδας

Η θεραπεία της μαστίτιδας είναι συντηρητική, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις όπου μπορεί να παρουσιαστεί επίμονο απόστημα.

Συνήθως, δηλαδή, αντιμετωπίζεται με την εφαρμογή απλών μέτρων για την απομάκρυνση του γάλακτος, σε συνδυασμό με τη χορήγηση κατάλληλης αγωγής, όπως αντιβιοτικών και αναλγητικών φαρμάκων.

Στη συνέχεια, θα δούμε αναλυτικά τους τρόπους θεραπείας της μαστίτιδας.

Φυσική αντιμετώπιση μαστίτιδας

Η φυσική αντιμετώπιση της μαστίτιδας περιλαμβάνει ορισμένα υποστηρικτικά μέτρα για την αποτελεσματική απομάκρυνση του γάλακτος, αλλά και φυσικά μέτρα για την ενδυνάμωση του οργανισμού της μητέρας.

Πιο συγκεκριμένα:

  • Το μωρό πρέπει να θηλάζει συχνά, ενώ τα διαστήματα που μεσολαβούν μεταξύ των θηλασμών πρέπει να είναι μικρά.
  • Ο θηλασμός πρέπει να ξεκινάει από το πάσχον στήθος, ώστε αυτό να αδειάσει αποτελεσματικά.

Αν ο πόνος είναι ιδιαίτερα έντονος και αναστέλλει το αντανακλαστικό της εκροής, τότε ο θηλασμός μπορεί να ξεκινήσει από το άλλο στήθος. Αυτό θα προκαλέσει έκλυση ορμονών, η οποία θα αυξήσει τη ροή του γάλακτος.

Έτσι, χωρίς την ανασταλτική επίδραση του πόνου, το μωρό μπορεί να μεταφερθεί άμεσα στο στήθος που πάσχει.

  • Το μωρό είναι καλό να τοποθετείται σε διάφορες στάσεις κατά τον θηλασμό, καθώς αυτό βοηθάει στο αποτελεσματικότερο άδειασμα του μαστού.
  • Το στήθος πρέπει να είναι πλήρως ελεύθερο κατά τον θηλασμό και να μην πιέζεται από στενά εσώρουχα, λουριά μάρσιπου, τσάντες, κ.ά.
  • Πριν από τον θηλασμό, πρέπει να εφαρμόζονται χλιαρά ή και ζεστά επιθέματα στη διογκωμένη περιοχή του στήθους, αλλά και να πραγματοποιούνται μαλάξεις.

Οι μαλάξεις πρέπει να γίνονται από την περιφέρεια του στήθους και προς τη θηλή, ενώ θα πρέπει να ασκείται σταθερή – όχι μεγάλη – πίεση με τον αντίχειρα.

Με αυτόν τον τρόπο, διευκολύνεται η ροή του γάλακτος προς τη θηλή. Φυσικά, μαλάξεις μπορούν να γίνονται στην διογκωμένη περιοχή και κατά τη διάρκεια του θηλασμού.

  • Μετά τον θηλασμό, καλό είναι να τοποθετείται κρύα κομπρέσα στο στήθος που πάσχει για να ανακουφίζεται.
  • Αν δε γίνεται να θηλάσει το μωρό εξαιτίας της μαστίτιδας, τότε ένα θήλαστρο πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αποτελεσματική κένωση του στήθους. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να τηρούνται όλα τα παραπάνω.
  • Η θηλάζουσα μητέρα πρέπει να ξεκουράζεται επαρκώς και να κοιμάται αρκετά.

Η αντιμετώπιση της μαστίτιδας μπορεί να γίνει αποτελεσματικά με τους παραπάνω τρόπους. Βέβαια, ορισμένες φορές μπορεί να χρειαστεί – όπως είδαμε – παράλληλη χορήγηση αναλγητικών και αντιβιοτικών.

Πιο συγκεκριμένα:

Αναλγητικά

Ο πόνος της μαστίτιδας μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλά αναλγητικά ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, τα οποία είναι συμβατά με τον θηλασμό.

Η αντιμετώπιση του πόνου θα βοηθήσει το αντανακλαστικό της εκροής γάλακτος και – ως αποτέλεσμα – τη συνέχιση του θηλασμού. Έτσι, η χρήση αναλγητικών για τη θεραπεία της μαστίτιδας θα πρέπει να ενθαρρύνεται.

Αντιβιοτικά

Η αντιβίωση για μαστίτιδα ενδείκνυται όταν δεν εμφανίζεται βελτίωση των συμπτωμάτων και υποχώρηση του πυρετού ένα 24ωρο μετά την εφαρμογή των παραπάνω μέτρων ή όταν υπάρχει μόλυνση της θηλής.

Η επιλογή των κατάλληλων – συμβατών με τον θηλασμό αντιβιοτικών – επιτρέπει τη συνέχιση του θηλασμού κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι η λήψη των αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνεται για 10-14 ημέρες (σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού) και να μην σταματάει με την υποχώρηση του πυρετού ή των συμπτωμάτων.

Οι παραπάνω, αποτελούν τους πιο συνηθισμένους τρόπους για την αντιμετώπιση της μαστίτιδας.

Μόνο σε περίπτωση δημιουργίας αποστήματος απαιτούνται πιο επεμβατικοί τρόποι θεραπείας, οι οποίοι περιλαμβάνουν την αναρρόφηση του περιεχομένου με παρακέντηση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να γίνουν περισσότερες από μία παρακεντήσεις, ενώ χειρουργική διάνοιξη μπορεί να χρειαστεί μόνο όταν υπάρχουν μεγάλα ή πολλαπλά αποστήματα.

Είδαμε, λοιπόν, τους τρόπους θεραπείας της μαστίτιδας, φυσικά και με φάρμακα συμβατά για τον θηλασμό.

Με ποιους τρόπους, όμως, μπορούμε να προλάβουμε το πρόβλημα πριν αυτό ξεκινήσει;

Νέα γυναίκα ξαπλωμένη στον καναπέ κρατάει αγκαλιά το νεογέννητο βρέφος της.

Πρόληψη μαστίτιδας

Η πρόληψη της μαστίτιδας βασίζεται, κυρίως, στη σωστή διαχείριση του θηλασμού και στη φροντίδα της λεχώνας. Πιο συγκεκριμένα, η πρόληψη προβλέπει:

  • Τη σωστή τοποθέτηση και προσκόλληση του βρέφους στο στήθος κατά τον θηλασμό.

Διαβάστε στο άρθρο μας συμβουλές για τεχνικές και θέσεις θηλασμού.

  • Το συχνό τάισμα του μωρού.
  • Τη χρήση θηλάστρου σε περίπτωση συγκέντρωσης γάλακτος σε τμήμα ή σε ολόκληρο το στήθος (π.χ. λόγω υπερπαραγωγής γάλακτος, απογαλακτισμού, κ.λπ.).
  • Τη χρήση άνετων ρούχων και ειδικών στηθόδεσμων.
  • Την επαρκή ξεκούραση της μητέρας και τη σωστή διατροφή της.
  • Την άμεση αντιμετώπιση των πληγωμένων ή επώδυνων θηλών (π.χ. με ειδικές προστατευτικές και καταπραϋντικές κρέμες για την πρόληψη της μαστίτιδας).
  • Τον έγκαιρο εντοπισμό των πρώτων συμπτωμάτων της μαστίτιδας.

Είναι πολύ σημαντικό να σημειώσουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση της μαστίτιδας σε συνδυασμό με τη σωστή αντιμετώπισή της προλαμβάνουν τις δύο μεγαλύτερες επιπλοκές της πάθησης:

Τον πρόωρο απογαλακτισμό και τη δημιουργία αποστήματος.

Συχνές ερωτήσεις για τη μαστίτιδα γαλουχίας

Ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα της μαστίτιδας;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η μαστίτιδα εκδηλώνεται αρχικά με συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης. Η ερυθρότητα και το πρήξιμο στον μαστό εμφανίζονται στη συνέχεια. Τότε είναι που πρέπει να επισκεφτείτε τον γιατρό σας.

Μπορώ να έχω μαστίτιδα χωρίς πυρετό;

Ναι, ο πυρετός δεν είναι απαραίτητο σύμπτωμα στη μαστίτιδα. Σε περίπτωση που παρουσιάζεται μαστίτιδα χωρίς πυρετό, τότε η αντιμετώπισή της θα είναι πιο εύκολη και γρήγορη, ενώ θα χρειαστούν μόνο αναλγητικά για την αντιμετώπιση του πόνου.

Υπάρχει αντιβίωση για μαστίτιδα στη θηλάζουσα;

Υπάρχουν αντιβιώσεις που είναι συμβατές με τον θηλασμό. Ο γιατρός σας θα σας συνταγογραφήσει την κατάλληλη για εσάς.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της μαστίτιδας;

Οι σημαντικότερες επιπλοκές της μαστίτιδας είναι η μείωση του γάλακτος, η δημιουργία αποστήματος σε περίπτωση μη αποτελεσματικής θεραπείας και ο πρόωρος απογαλακτισμός λόγω του πόνου.

Η μείωση γάλακτος λόγω μαστίτιδας είναι μόνιμη;

Η μείωση του γάλακτος μετά από μαστίτιδα είναι προσωρινή και το γάλα σας θα αυξηθεί σύντομα. Για να το βοηθήσετε, πρέπει να αδειάζετε συχνά τα στήθη σας, να κάνετε ζεστές κομπρέσες και μασάζ, να φοράτε άνετα ρούχα, να ξεκουράζεστε και να πίνετε πολλά υγρά.

Πόσο διαρκεί η μαστίτιδα;

Σε περίπτωση άσηπτης μαστίτιδας (δηλαδή όταν δεν υπάρχει μόλυνση από μικρόβια), η υποχώρηση των συμπτωμάτων είναι ζήτημα λίγων ωρών, ενώ η μόνη αγωγή που θα χρειαστείτε είναι απλά αναλγητικά.

Εάν η φλεγμονή του στήθους οφείλεται σε μικρόβιο και διαγνωστεί νωρίς, τότε τα συμπτώματα πρέπει να υποχωρήσουν εντός 48 ωρών από την έναρξη της αντιβίωσης.

Σε περίπτωση που τα συμπτώματα (πόνος και πυρετός) επιμένουν μετά από δύο μέρες, τότε πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον γιατρό σας. Κι αυτό, καθώς αν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, η μαστίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε απόστημα.

Αλλάζει το γάλα στη μαστίτιδα;

Κατά τη μαστίτιδα είναι πολύ πιθανό να μειωθεί η ποσότητα του γάλακτος και να αλλάξει η γεύση του. Πιο συγκεκριμένα, αυτό γίνεται υφάλμυρο.

Μπορώ να θηλάσω αν έχω μαστίτιδα;

Η μαστίτιδα δεν κάνει το γάλα επικίνδυνο για το μωρό. Μάλιστα, η αύξηση της συχνότητας του θηλασμού προτείνεται και ως ένα από τα σημαντικότερα μέτρα αντιμετώπισής της.

Ο θηλασμός μπορεί να συνεχιστεί και σε περίπτωση χειρουργικής διάνοιξης αποστήματος ή ύπαρξης παροχέτευσης. Απλά, το στόμα του βρέφους δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με την παροχέτευση ή με μολυσμένο ιστό.

Με λίγα λόγια, η μαστίτιδα δεν συγκαταλέγεται στις αντενδείξεις θηλασμού, οπότε η διακοπή του θηλασμού λόγω μαστίτιδας δεν είναι απαραίτητη.

Μπορεί να δημιουργηθεί μαστίτιδα πριν τον τοκετό;

Η μαστίτιδα στην εγκυμοσύνη, δηλαδή προ του τοκετού, είναι μια ασυνήθιστη πάθηση και, εάν δεν αντιμετωπιστεί επαρκώς, μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό αποστήματος μαστού.

Μαστίτιδα από θηλασμό – Εν κατακλείδι

Αν είστε νέα μητέρα, είναι πολύ λογικό η μαστίτιδα από θηλασμό να σας προκαλεί έντονη ανησυχία. Ευτυχώς, όμως, αποτελεί μια κατάσταση που – όπως είδαμε – μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια εξειδικευμένων επαγγελματιών υγείας.

Έτσι, ο θηλασμός του μωρού σας μπορεί να συνεχιστεί με επιτυχία!

Η παιδίατρος Μαρία – Ελένη Βαρανάκη παρέχει συμβουλευτική θηλασμού και μπορεί να σας βοηθήσει με οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει κατά τη διάρκειά του.

Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί της για οποιαδήποτε ανάγκη.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: +30 211 41 90 223, +30 693 6683731, E- Mail: [email protected]

Σχετικά Άρθρα
Μητρικό γάλα: διατροφική αξία και οφέλη

Η σύσταση του μητρικού γάλακτος αλλάζει ανάλογα με την ηλικία του βρέφους, τις ανάγκες του και την ώρα της ημέρας Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική και θέσεις θηλασμού – Συμβουλές

Τεχνική - θέσεις θηλασμού Πώς ξέρουμε ότι το μωρό έχει πάρει τη σωστή θέση για να θηλάσει; Όταν το μωρό Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή μητέρας και θηλασμός

Πώς πρέπει να τρέφομαι όσο θηλάζω; Για την θηλάζουσα μητέρα συστήνεται μια ισορροπημένη διατροφή όπως και στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Διαβάστε περισσότερα

Αποθήκευση και διατήρηση μητρικού γάλακτος

Πώς αποθηκεύω και διατηρώ το μητρικό γάλα; Η πρώιμη επιστροφή στην εργασία για πολλές γυναίκες είναι βασικός λόγος για τη Διαβάστε περισσότερα